Cảnh Báo Khẩn Cấp: Phòng Chống và Ứng Phó Toàn Diện Trước Cơn Bão Wipha

Từ cơn bão Wipha, một hiện tượng thời tiết cực đoan đang tiến gần, chúng ta một lần nữa nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của sự chủ động và chuẩn bị kỹ lưỡng. Thiên tai luôn tiềm ẩn những rủi ro khó lường, nhưng với sự chuẩn bị đúng đắn, thiệt hại về người và của có thể được giảm thiểu đáng kể. Báo cáo này nhằm cung cấp những hướng dẫn toàn diện, từ theo dõi thông tin bão đến các biện pháp phòng chống cụ thể, giúp mỗi cá nhân và gia đình vững vàng ứng phó trước, trong và sau cơn bão Wipha. Việc nhấn mạnh sự chủ động thay vì chỉ phản ứng khẩn cấp biến báo cáo này không chỉ là một lời cảnh báo mà còn là một công cụ trao quyền, giúp cộng đồng tự tin hơn trong việc đối phó với thách thức tự nhiên.

I. Thông Tin Cập Nhật Về Cơn Bão Wipha và Các Nguy Cơ Tiềm Ẩn

Diễn biến và dự báo cường độ, hướng di chuyển, thời gian ảnh hưởng

Cơn bão Wipha đã chính thức đi vào Biển Đông, trở thành cơn bão số 3 trong năm 2025. Hiện tại, bão đang hoạt động ở cấp 9 và có xu hướng mạnh lên, dự kiến đạt cấp 12-13, giật cấp 14-15 khi di chuyển đến khu vực phía đông bán đảo Lôi Châu. Khi vào Vịnh Bắc Bộ, bão có thể suy yếu dần, cường độ còn khoảng cấp 8-10.  

Bão Wipha được nhận định là cơn bão mạnh và di chuyển nhanh, với hoàn lưu mây mưa và gió mạnh lệch về phía tây và phía nam. Ngay từ ngày 20/7 đến 21/7, khi bão còn ngoài khơi Vịnh Bắc Bộ, các hiện tượng mưa dông trước bão đã có khả năng xảy ra ở vùng biển và ven bờ Bắc Bộ. Điều này cho thấy tác động của bão có thể bắt đầu trước khi nó đổ bộ trực tiếp, đòi hỏi sự chuẩn bị sớm và liên tục. Dự báo bão sẽ ảnh hưởng đến Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ từ chiều tối ngày 21 tháng 7 năm 2025. Sự thay đổi về cường độ và tốc độ di chuyển của bão đòi hỏi việc theo dõi thông tin liên tục, không chỉ là một lần kiểm tra ban đầu.  

Các khu vực chịu tác động chính và nguy cơ tiềm ẩn

Nguy cơ lớn nhất do bão Wipha gây ra là gió mạnh và sóng lớn tại khu vực phía bắc và giữa Biển Đông, đặc biệt là vùng biển phía bắc quần đảo Hoàng Sa, nơi có thể ghi nhận gió cấp 10-12, giật cấp 15, sóng biển cao 4m-6m. Từ ngày 20/7 đến 21/7, các khu vực như Bạch Long Vĩ, Cô Tô, Cát Hải có khả năng chịu ảnh hưởng đáng kể của gió mạnh và mưa lớn. Đến gần sáng và trong ngày 22/7, vùng biển ven bờ các tỉnh từ Quảng Ninh đến Thanh Hóa sẽ bắt đầu chịu tác động trực tiếp của bão với gió mạnh cấp 7-9, sóng cao từ 3m-5m.  

Bên cạnh các mối nguy hiểm trên biển, bão Wipha tiềm ẩn nguy cơ cao gây ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất ở trung du và miền núi, cũng như ngập lụt tại các vùng thấp trũng và đô thị. Sự kết hợp giữa gió mạnh và sóng lớn ở khu vực ven biển với mưa lớn gây lũ lụt và sạt lở đất ở các vùng sâu trong đất liền cho thấy đây là một kịch bản đa thiên tai. Điều này yêu cầu các chiến lược phòng chống phải toàn diện và được điều chỉnh phù hợp với từng loại rủi ro địa lý cụ thể, từ khu vực ven biển, miền núi đến các vùng đô thị trũng thấp. Một thông điệp an toàn công cộng đa dạng là cần thiết để đảm bảo hiệu quả ứng phó.  

II. Chuẩn Bị Toàn Diện Trước Khi Bão Đổ Bộ: Hành Động Là Chìa Khóa

1. Theo Dõi Thông Tin và Cảnh Báo Chính Thức

Việc thường xuyên theo dõi dự báo, cảnh báo và cập nhật diễn biến của bão từ các nguồn tin cậy là yếu tố then chốt. Người dân cần chủ động tìm kiếm thông tin từ Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, đài phát thanh, truyền hình, báo chí chính thống và các kênh thông tin của chính quyền địa phương. Việc nhấn mạnh các "nguồn tin cậy" là vô cùng quan trọng để tránh thông tin sai lệch có thể gây hoang mang hoặc dẫn đến các hành động không phù hợp. Điều này cũng ngụ ý rằng các cơ quan chính phủ có vai trò quan trọng trong việc phổ biến thông tin một cách nhất quán và kịp thời, xây dựng niềm tin của công chúng vào các hướng dẫn được đưa ra.  

2. Bảo Vệ Nhà Cửa và Tài Sản

Công tác bảo vệ nhà cửa và tài sản cần được thực hiện một cách chủ động và toàn diện để giảm thiểu thiệt hại.

• Gia cố nhà cửa và công trình: Cần tiến hành gia cố, chằng chống nhà cửa, đặc biệt là mái nhà, cửa sổ và cửa ra vào. Các cành cây lớn, yếu ớt có nguy cơ đổ vào nhà hoặc đường dây điện cần được cắt tỉa. Tháo dỡ các biển quảng cáo, áp phích và các vật dụng dễ bị gió cuốn trôi để đảm bảo an toàn. Đối với các công trình đang thi công, cần có biện pháp đảm bảo an toàn tuyệt đối.  

• Bảo vệ tài sản và phương tiện: Kê cao tài sản, đặc biệt là đồ điện tử, đồ gỗ và các vật dụng có giá trị khỏi nguy cơ ngập lụt. Các giấy tờ quan trọng như bản sao hợp đồng bảo hiểm, hồ sơ nhận dạng và thông tin tài khoản ngân hàng cần được cất giữ trong hộp đựng không bị ngấm nước. Phương tiện cơ giới như ô tô, xe máy nên được di chuyển đến nơi có địa hình cao, an toàn, tránh các vùng có nguy cơ ngập sâu hoặc sạt lở.  

• Quản lý thoát nước: Chủ động khơi thông cống thoát nước gần nhà, khu dân cư để tạo đường thoát lũ. Khi phát hiện sự cố về tắc nghẽn cống thoát nước hoặc các điểm ngập sâu, cần thông báo kịp thời tới chính quyền địa phương. Đặc biệt, cần đề phòng ngập tầng hầm chung cư.  

Việc bảo vệ tài sản không chỉ dừng lại ở việc gia cố cấu trúc mà còn bao gồm việc bảo vệ các tài sản bên trong và đảm bảo hệ thống thoát nước hoạt động hiệu quả. Cách tiếp cận toàn diện này cho thấy sự hiểu biết về nhiều nguồn gây thiệt hại (gió, nước, mảnh vỡ) và tầm quan trọng của việc bảo vệ thông tin và tài sản quan trọng để phục hồi sau thiên tai.

3. Chuẩn Bị Nhu Yếu Phẩm Khẩn Cấp

Việc chuẩn bị một bộ dụng cụ khẩn cấp đầy đủ là rất quan trọng để đảm bảo khả năng tự cung tự cấp trong những ngày đầu sau bão, khi các dịch vụ cứu trợ có thể chưa tiếp cận được.

• Dự trữ cơ bản: Cần chủ động dự trữ thực phẩm không dễ hỏng như đồ hộp, mì gói, lương khô, cháo/cà ri ăn liền, bánh quy, kẹo, sô cô la. Nước uống là vật phẩm quan trọng hơn đồ ăn, cần ước tính 3 lít/người/ngày và đủ dùng trong ít nhất 7 ngày. Ngoài ra, cần chuẩn bị thuốc men (thuốc điều trị bệnh mãn tính, thuốc cảm sốt, sát trùng), đèn pin kèm pin dự phòng, radio chạy pin hoặc quay tay có khả năng nhận cảnh báo thời tiết, bộ dụng cụ sơ cứu, còi cứu hộ, bật lửa/diêm chống nước, dao đa năng và bình chữa cháy.  

• Nhu cầu đặc biệt:

  • Trẻ em: Sữa bột, bình sữa, đồ ăn dặm, tã giấy, giấy ướt và đồ chơi để giữ tinh thần.  

  • Người cao tuổi/Người khuyết tật: Kính dự phòng, thuốc điều trị bệnh mãn tính, gậy cầm tay, đồ dùng chăm sóc sức khỏe dài hạn và đồ ăn dễ tiêu hóa.  

  • Phụ nữ: Đồ dùng vệ sinh phụ nữ, đồ lót và quần áo thay.  

  • Vật nuôi: Túi/lồng vận chuyển, đồ ăn, nước uống, dây dắt và miếng lót.  

• Vệ sinh cá nhân và môi trường: Chuẩn bị khăn ẩm, túi rác, dây thắt nút nhựa dành cho vệ sinh cá nhân, giấy vệ sinh, xà phòng, bàn chải đánh răng và khăn bông. Đặc biệt, cần có phương án cho nhà vệ sinh dùng khi thiên tai, có thể là loại làm đông đặc hoặc đơn giản bằng túi nhựa và giấy báo.  

• Thông tin và liên lạc: Điện thoại di động kèm sạc dự phòng, bản sao thẻ bảo hiểm y tế/bằng lái xe, số tài khoản ngân hàng, số hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, ảnh gia đình/vật nuôi để xác nhận khi đứt liên lạc, cùng giấy và bút.  

Việc nhấn mạnh dự trữ đủ nhu yếu phẩm cho ít nhất 7 ngày cho thấy sự hiểu biết rằng viện trợ ngay lập tức có thể bị chậm trễ hoặc không đủ sau thảm họa. Điều này thúc đẩy khả năng tự túc và giảm gánh nặng ban đầu cho các dịch vụ khẩn cấp, thể hiện một triết lý quản lý thiên tai trưởng thành. Ngoài ra, việc bao gồm các vật phẩm cụ thể cho các nhóm dễ bị tổn thương (trẻ em, người già, người khuyết tật, vật nuôi) và các vật phẩm vệ sinh cho thấy một cách tiếp cận toàn diện, bao trùm đối với công tác chuẩn bị, công nhận các nhu cầu đa dạng vượt ra ngoài sự sống còn cơ bản. Điều này chỉ ra một sự chuyển dịch từ bộ dụng cụ chung chung sang một chiến lược hiệu quả và nhân văn hơn.

Bảng 1: Danh Mục Vật Dụng Khẩn Cấp Thiết Yếu cho Gia Đình

Bảng này cung cấp một danh sách kiểm tra trực quan, dễ theo dõi, giúp người dân chuẩn bị đầy đủ và có hệ thống các vật dụng cần thiết. Nó giúp giảm thiểu bỏ sót, đặc biệt là các vật dụng chuyên biệt cho từng đối tượng, từ đó nâng cao hiệu quả công tác chuẩn bị và đảm bảo an toàn tối đa cho mọi thành viên trong gia đình.

4. Kế Hoạch Sơ Tán và Trú Ẩn An Toàn

Việc có một kế hoạch sơ tán và trú ẩn rõ ràng là cực kỳ quan trọng để đảm bảo an toàn tính mạng khi bão đổ bộ.

• Xác định vị trí trú ẩn: Mỗi gia đình cần xác định vị trí trú ẩn an toàn nhất cho tất cả thành viên, có thể là một căn phòng kiên cố nhất trong nhà hoặc một địa điểm công cộng được chính quyền chỉ định.  

• Quy trình sơ tán: Chủ động sơ tán khi cần thiết hoặc theo yêu cầu của chính quyền địa phương. Luôn tuân thủ các khuyến cáo và chỉ đạo của chính quyền là điều tối quan trọng. Việc tuân thủ này không chỉ là hành động cá nhân mà còn là một phần của phản ứng phối hợp lớn hơn, đảm bảo hiệu quả chung trong công tác phòng chống thiên tai.  

• An toàn tàu thuyền và nuôi trồng thủy sản: Đảm bảo an toàn cho tàu thuyền nơi neo đậu và bảo vệ lồng, bè thủy sản. Tuyệt đối không ở lại trên tàu thuyền đã neo đậu, tàu du lịch, chòi canh, lồng bè hoặc khu nuôi trồng thủy sản khi bão đổ bộ, đặc biệt là người dân trên các đảo. Chỉ dẫn cụ thể này xuất phát từ những bài học kinh nghiệm đau thương trong quá khứ, nơi những hành động liều lĩnh đã dẫn đến mất mát lớn về người.  

• Hạn chế di chuyển và du lịch: Hạn chế du lịch trong mùa mưa bão. Không di chuyển đến vùng nguy hiểm như ven biển, đảo, vùng núi hoặc nơi có nguy cơ sạt lở và lũ quét. Tuyệt đối không ra ngoài khi bão đang đổ bộ nếu không cần thiết hoặc không có hướng dẫn cụ thể từ lực lượng chức năng.  

5. Bảo Vệ Nông Nghiệp và Chăn Nuôi

Đối với các hộ gia đình làm nông nghiệp và chăn nuôi, việc giảm thiểu thiệt hại là một phần quan trọng của công tác chuẩn bị.

• Thu hoạch sớm: Cần tranh thủ thu hoạch sớm các sản phẩm nông nghiệp, thủy sản theo phương châm “xanh nhà hơn già đồng” để giảm thiểu thiệt hại. Nguyên tắc này thể hiện sự cân nhắc thực tế về kinh tế trong phòng chống thiên tai, chấp nhận một phần thiệt hại nhỏ để tránh mất mát hoàn toàn.  

• Gia cố chuồng trại: Gia cố chuồng trại gia súc, gia cầm để bảo vệ vật nuôi khỏi gió mạnh và ngập lụt.  

III. An Toàn Trong Thời Gian Bão Đổ Bộ

Trong thời gian bão đổ bộ, ưu tiên hàng đầu là đảm bảo an toàn tính mạng. Hạn chế tối đa việc ra ngoài. Tuyệt đối không ra ngoài khi bão đang đổ bộ, trừ trường hợp khẩn cấp và có hướng dẫn cụ thể từ lực lượng chức năng.  

Tránh các khu vực nguy hiểm như ven biển, sông suối, sườn dốc, vùng trũng thấp có nguy cơ ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất.  

Cần cảnh giác đặc biệt với các mối nguy hiểm tiềm ẩn:

• Điện giật: Ngắt cầu dao điện tổng khi nước bắt đầu dâng cao hoặc khi có nguy cơ ngập. Tránh xa các cột điện, dây điện bị đứt.  

• Rắn rết và côn trùng: Đề phòng rắn rết, côn trùng từ nơi ẩn nấp di chuyển vào nhà do nước dâng.  

• Lũ quét bất ngờ: Đặc biệt cảnh giác với lũ quét và sạt lở đất ở khu vực miền núi, trung du. Chạy nhanh ra khỏi nơi nguy hiểm khi nghe hoặc nhận thấy tiếng động lớn hoặc dấu hiệu không bình thường như nứt tường, cây đổ nghiêng, hoặc nước sông chuyển từ trong sang đục bất thường.  

• Không đi gần khu vực cầu, cống khi nước đang lên, dòng chảy mạnh.  

Những cảnh báo cụ thể về nguy hiểm điện, động vật và các dấu hiệu môi trường (như nước chuyển màu đục báo hiệu sạt lở) vượt xa lời khuyên "hãy giữ an toàn" chung chung. Chúng làm nổi bật những mối nguy hiểm thứ cấp, thường bị bỏ qua, xuất hiện trong và ngay sau bão, cho thấy sự hiểu biết sâu sắc về động lực của thảm họa.

IV. Các Số Điện Thoại Khẩn Cấp Cần Lưu Ý

Trong tình huống khẩn cấp, việc có sẵn các số điện thoại cứu hộ, cứu nạn là vô cùng quan trọng. Bảng dưới đây tập trung các thông tin liên lạc cần thiết vào một nơi duy nhất, dễ dàng tra cứu và sử dụng, đặc biệt khi các phương tiện liên lạc khác có thể bị gián đoạn.

Bảng 2: Các Số Điện Thoại Cứu Hộ, Cứu Nạn Quan Trọng

V. Sẵn Sàng Khắc Phục Hậu Quả Ban Đầu và Đảm Bảo Sức Khỏe Sau Bão

Sau khi bão tan, việc khắc phục hậu quả và đảm bảo sức khỏe là giai đoạn quan trọng để ổn định cuộc sống.

Kiểm tra an toàn trước khi trở về

Trước khi trở lại nhà sau sơ tán hoặc khi nước rút, cần đảm bảo ngắt cầu dao điện tổng để tránh nguy cơ điện giật. Kiểm tra hệ thống gas và tìm kiếm các mối nguy hiểm cháy nổ tiềm ẩn. Đồng thời, kiểm tra kết cấu nhà cửa như sàn, cửa, tường để xem có vết nứt hoặc hư hại nghiêm trọng nào không, đảm bảo ngôi nhà an toàn trước khi sinh hoạt trở lại.  

Vệ sinh môi trường và phòng chống dịch bệnh

Giai đoạn sau bão thường tiềm ẩn nguy cơ bùng phát dịch bệnh do nguồn nước và môi trường bị ô nhiễm.

• Thực hiện nguyên tắc "nước rút đến đâu làm vệ sinh đến đấy". Thau rửa bể nước, giếng nước, dụng cụ chứa nước và khử trùng nước ăn uống, sinh hoạt theo hướng dẫn của nhân viên y tế.  

• Đảm bảo "ăn chín, uống chín" và vệ sinh cá nhân thường xuyên, đặc biệt là rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.  

• Thu gom, xử lý và chôn xác xúc vật chết theo hướng dẫn của nhân viên y tế để tránh ô nhiễm môi trường và lây lan dịch bệnh.  

• Phòng chống các bệnh lây truyền qua đường tiêu hóa (tiêu chảy do E. coli, tả, lỵ, thương hàn, viêm gan A), đường hô hấp (cảm cúm, viêm họng), bệnh về mắt (đau mắt đỏ, viêm bờ mi), bệnh ngoài da (nấm chân, tay, ghẻ lở) và bệnh do muỗi truyền (sốt xuất huyết) bằng các biện pháp cụ thể như ngủ màn, diệt lăng quăng/bọ gậy, không tắm gội bằng nước bẩn và hạn chế tiếp xúc với người bệnh.  

Các hướng dẫn chi tiết về sức khỏe và vệ sinh sau bão cho thấy sự hiểu biết rằng giai đoạn ngay sau bão thường mang lại các cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng thứ cấp. Phần này không chỉ tập trung vào sự sống còn tức thì mà còn hướng tới sự an toàn và phục hồi bền vững, làm nổi bật những tác động dài hạn của thiên tai.

Hỗ trợ tái thiết

Đối với các hộ gia đình bị mất nhà cửa, cần nhanh chóng triển khai các biện pháp hỗ trợ xây dựng lại nhà ở, đặc biệt là đối với những hộ nghèo, yếu thế. Việc đề cập đến sự hỗ trợ của chính phủ trong việc tái thiết ngụ ý một hệ thống ứng phó đa cấp, nơi các nỗ lực của cá nhân và cộng đồng được bổ sung bằng viện trợ của nhà nước, nhấn mạnh tính chất hợp tác của quá trình phục hồi sau thiên tai.  

Kết Luận

Cơn bão Wipha là một lời nhắc nhở về sự khắc nghiệt của thiên nhiên và tầm quan trọng của sự chuẩn bị. Bằng cách chủ động theo dõi thông tin, gia cố nhà cửa, chuẩn bị nhu yếu phẩm và xây dựng kế hoạch sơ tán rõ ràng, mỗi gia đình có thể tự bảo vệ mình và cộng đồng. Tinh thần cảnh giác, sự đoàn kết và tuân thủ hướng dẫn của chính quyền là những yếu tố then chốt giúp chúng ta cùng nhau vượt qua mọi thử thách, giảm thiểu thiệt hại và nhanh chóng ổn định cuộc sống sau bão. Hãy hành động ngay hôm nay để đảm bảo an toàn cho chính bạn và những người thân yêu.